woj. lubelskie - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego

ul. Grottgera 4, 20-029 Lublin

Departament Rolnictwa i Środowiska

tel. (81) 44 16 727, (81) 44 16 538

e-mail: rafal.serej@lubelskie.pl, bartosz.domanski@lubelskie.pl, dris@lubelskie.pl

Sery to jeden z najstarszych i najczęściej spożywanych produktów mlecznych. Dokładnie nie wiadomo, kiedy i gdzie wyprodukowano pierwszy ser. Najprawdopodobniej stało się to ponad 10.000 lat temu, kied...

Masło z Bychawy

Bychawa położona jest około 25 km na południe od Lublina w części Wyżyny Lubelskiej zwanej Wyniosłością Giełczewską. Region ten charakteryzuje się czystym powietrzem oraz rozległymi terenami rolniczym...

Sery z ziołami

Gmina Krasnystaw to teren wybitnie rolniczy, ponad połowa ludności pracuje w rolnictwie, prowadząc indywidualne gospodarstwa rolne. Duża ilość pastwisk i łąk sprzyja hodowli zwierząt, wśród której naj...

Twaróg z Bychawy

Bogata w walory krajobrazowe gmina Bychawa położona jest w zachodniej części Wyniosłości Giełczewskiej, która częściowo należy do Czerniejowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszary te są typowo ...

Śmietana z Bychawy

Gmina Bychawa położona jest w zachodniej części Wyniosłości Giełczewskiej w województwie lubelskim. Około jej 30% leży na terenie Czerniejowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Teren ten posiada bog...

Lody lubartowskie

Mrożone desery znane były już w odległych wiekach. Dawniej spożywane były w postaci zmieszanych ze śniegiem lub lodem soków owocowych. Lód wyrąbany z jeziora zabezpieczano przed rozpuszczeniem np. sol...

Lody sławatyckie

Wywodzące się ze Sławatycz lody mają ponad 55-letnią tradycję. Są znane ze swej jakości i smaku w całym regionie powiatu bialskiego. Początkowo produkowano jedynie lody mleczne, sporadycznie wzbogacan...

Kefir nadwiślański

Kefir jest jednym z najstarszych mlecznych napojów fermentowanych na świecie. Do Polski trafił w czasach zaboru rosyjskiego z górzystych terenów Kaukazu. Fenomen właściwości tego mlecznego napoju dost...

Maślanka nadwiślańska

Maślanka to tradycyjny wiejski produkt. Niemalże w każdym gospodarstwie na terenie Lubelszczyzny chowano krowę. Gospodynie z pozyskanego od krów mleka produkowały sery i masło. Przy produkcji masła ja...

Twaróg nadwiślański

Na terenie Powiśla Lubelskiego twaróg półtłusty produkowany jest od 60 lat. Surowiec – mleko krowie pochodzi z gospodarstw położonych w pasie nadwiślańskim od Kazimierza Dolnego do Sandomierza. Teren ...

Świnia rasy puławskiej

Historia świń rasy puławskiej sięga początku wieku XX. Rasa została wytworzona na terenie woj. lubelskiego, w okolicy Puław i Lubartowa. Jest pierwszą rodzimą rasą świń w Polsce. Materiał wyjściowy do...

Szynka nadwieprzańska

Początki Baranowa sięgają 1544 roku. Baranów jest położony na nizinie południowopodlaskiej nad rzeką Wieprz. Mieszkańcy Baranowa zajmowali się głównie: rzemiosłem, handlem i rolnictwem. Największą g...

Polędwica nadwieprzańska

Baranów dzięki bardzo korzystnemu położeniu geograficznemu przy szlaku podlaskim nad rzeką Wieprz umożliwiał przeprawę wpław, co stwarzało bardzo korzystne perspektywy rozwoju gospodarczego. Początkow...

Boczek nadwieprzański

W 1544 roku król Zygmunt August założył miasto i nazwał je Baranowem. Mieszczanie zajmowali się rzemiosłem, handlem i rolnictwem. W 1582 roku zorganizowane zostało rzemiosło cechowe, które zrzeszało 3...

Baleron nadwieprzański

Historię Baranowa rozpoczyna rok 1544. Dnia 18 marca 1544 roku król Zygmunt August zezwolił na założenie tego miasta. Głównymi zajęciami mieszczan było rzemiosło, handel i rolnictwo. Uprawiano więks...

Kaczka czarna nadziewana

Receptura sporządzania kaczki została przekazana ustnie w 1951 roku. Od tej pory wykonywana jest ona samodzielnie na wszystkie uroczystości rodzinne i spotkania towarzyskie. Goście oczekują, że na sto...

Kiełbasa „nadwieprzańska”

Kiełbasa „nadwieprzańska” jest produkowana od 1968 roku na podstawie receptury własnej. Nazwa kiełbasa „nadwieprzańska” funkcjonuje od roku 1971. Nazwa ta przyjęła się w lokalnym żargonie od nazwy res...

Kaszanka „nadwieprzanka”

Kaszanka „nadwieprzanka” jest produkowana od 1968 roku na podstawie receptury własnej. Nazwa kaszanka „nadwieprzanka” funkcjonuje od roku 1971. Nazwa ta przyjęła się w lokalnym żargonie od nazwy resta...

Ludwińskie prosię pieczone faszerowane

Ludwińskie prosię to prosię pieczone w całości faszerowane kaszą gryczaną. Subtelny smak i aromat mięso uzyskuje dzięki zastosowaniu ziół, których używa się do przygotowania zalewy peklowej: liść laur...

Kaszanka pieczona z Dobrosławowa

Wieloletnia historia i ukształtowanie terenu w Dobrosławowie wpłynęło na powstanie gospodarstw rolnych małoobszarowych, w których od dawna podtrzymywana jest tradycja chowu trzody chlewnej. Dawniej na...

Kiełbasa wieprzowa z Krzczonowa

Dolina Krzczonowa położona jest w obszarze Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego, między zalesionymi wzgórzami, z których wypływają liczne źródła. Gospodarstwa na terenie Krzczonowa do czasu II wojny ś...

Szynka wieprzowa z Krzczonowa

Dawniej wieprzowina była pożywieniem ludzi z niskich stanów społecznych, którzy ciężko pracowali na roli. Arystokracja nie spożywała mięsa wieprzowego ani warzyw rosnących w ziemi według zasady, że to...

Kiełbasa wiejska z Dobrosławowa

„(…) Monotonię codziennego jadłospisu chłopskiego przerywało jadło przygotowywane na święta i uroczystości rodzinne (…). Na święta wielkanocne zwykle zabijano świniaka i przygotowywano różnorodne potr...

Pieczeń z szynki dzika – wędzona lub pieczona

Dawniej Kodeńskimi dobrami przez wieki władał ród Sapiehów. Z uwagi na bliskość i bogactwo nadbużańskich lasów, magnaci upodobali sobie polowania na dzikie zwierzyny oraz przyjęcia z suto zastawionymi...

Dzik w cieście

Potrawy z dziczyzny od dawien dawna stanowiły trzon tradycyjnej polskiej kuchni, przynosząc jej sławę na całym świecie. Najbardziej wychwalano mięso dzika, które uważano za zdrowe, delikatne i lekkost...

Szynka domowa roztoczańska

Kuchnia roztocza to mieszanka wpływów kuchni chłopskiej, szlacheckiej, ukraińskiej i niemieckiej. Bogate tradycje kulinarne spowodowały, że na terenach tych mieszkańcy z dużym zamiłowaniem przygotowyw...

Kaczka grądziarska

Nazwa osady Grądy, założonej w końcu XII lub na początku XIII wieku w południowo-wschodniej części dóbr Borów, pochodzi od słowa „grąd” oznaczającego miejsce wyniosłe i suche wśród mokradeł lub miejsc...

Kiełbasa królewska wędzona z Wisznic

Gmina Wisznice położona jest w pasie granicznym wschodniej Polski, na terenie Polesia Zachodniego, w bliskiej odległości od przejścia granicznego z Białorusią. Wisznice są gminą wiejską o charakterze ...

Kiełbasa swojska wędzona z Wisznic

Wisznice leżą w malowniczej wschodniej części Polski. Ta część województwa lubelskiego bezpośrednio graniczy z Białorusią i określana jest mianem Polesia Zachodniego. Dzieje miejscowości Wisznice, któ...

Polędwica wędzona z Wisznic

Wisznice leżą w malowniczej wschodniej części Polski. Ta część województwa lubelskiego bezpośrednio graniczy z Białorusią i określana jest mianem Polesia Zachodniego. Piękne lasy, malownicza dolina rz...

Szynka wędzona z Wisznic

Kiełbasa bronicka

Receptura wyrobu kiełbasy bronickiej powstała z połączenia doświadczenia kilku pokoleń mieszkańców Bronic oraz okolic Puław i Nałęczowa. Nazwa pochodzi od miejscowości Bronice, położonej w gminie Nałę...

Swojskie mięso wekowane ze Zwierzyńca

Od wieków Polska słynie z wielkich uczt, podczas których serwuje się znamienite potrawy, zawsze aromatyczne i odpowiednio przyprawione. Poszczególne regiony różnicowały ilość dodatków, ich kombinacje ...

Kiełbasa swojska biłgorajska

Kiełbasa swojska biłgorajska od dziesiątków lat gości na stołach mieszkańców Ziemi Biłgorajskiej. Przy jej produkcji w rodzinnych gospodarstwach rolnych stosowane są miejscowe, stare przepisy przekazy...

Boczek wędzony z Wisznic

Baleron wędzony z Wisznic

Wątrobianka krzczonowska

Krzczonów to miejscowość położona na terenie regionu lubelskiego włączona w obszar Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego. Wytwarzanie wyrobów mięsnych na tym obszarze ma tradycję sięgającą końca XIX wi...

Szyneczka z karpia z Pustelni

Województwo Lubelskie bogate jest w gospodarstwa rybackie produkujące karpia. Jest to, poza Śląskiem, drugie zagłębie hodowli karpia w Polsce. Stawy karpiowe tworzą od stuleci element krajobrazu tego ...

Wędzone dzwonka karpia z Pustelni

Karasie z Polesia

Produkt karasie z Polesia pochodzi z Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Tamtejsze rozległe lasy zajmowały duży obszar i dostarczały obfitość wszelkich grzybów, a niezmeliorowane jeszcze obniżenie tere...

Kotlety rybne z Sugrów

Gmina Kodeń położona jest we wschodniej części powiatu bialskiego w województwie lubelskim. Od strony wschodniej granica gminy biegnie wzdłuż rzeki Bug. Położenie gminy miało duże znaczenie dla rozwij...

Gruszka suszona kraśnicka

Grusza należy do rodziny roślin różowatych, podobnie jak jabłoń i pigwowiec. Drzewo to udało się uszlachetnić w starożytnej Grecji, dzięki czemu daje słodkie duże owoce. Dzisiaj gruszki są pożądanym o...

Kapusta kwaszona kraśnicka

Tradycja produkcji kapusty kwaszonej i handlu nią w powiecie kraśnickim sięga lat 60. ubiegłego stulecia, chociaż taka forma przechowywania kapusty jest znana od wieków. Produkcja kapusty kwaszonej sk...

Ogórki kiszone kraśnickie

Tradycja produkcji ogórków kiszonych i ich sprzedaży w powiecie Kraśnickim sięga lat 60. ubiegłego stulecia, choć ten sposób przechowywania ogórka jest znany od wieków. Produkcja ogórków kiszonych kra...

Malina kraśnicka

Produkcję malin na niewielką skalę rozpoczęto w województwie lubelskim w 1969 roku. Wyjątkowe warunki glebowo-klimatyczne panujące na obszarze powiatu kraśnickiego przyczyniły się do bardzo dynamiczne...

Powidła śliwkowe z Mikołajówki

Mikołajówka jest wsią położoną pośród lasów i słynącą z owocowych sadów. Ze względu na wapienne gleby od wielu lat uprawiane są tu wszystkie gatunki owoców. „Z racji dobrych gleb wapiennych (margle) r...

Syrop malinowy z Mikołajówki

Na początku lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku uprawa malin na terenie Lubelszczyzny rozwinęła się bardzo dynamicznie. Pierwsze plantacje powstały w Majdanie Bobowskim i Świdnie. Potem rozrosły ...

Szarytka w marynacie

Na ziemiach powiatu kraśnickiego tradycje sadownictwa przydomowego i przetwórstwo owoców były tak silne, że nowe trendy w sadownictwie nie przeszkodziły w kultywowaniu dawnych zwyczajów. Region, w któ...

Tymianek z Fajsławic

Dawniej upodobania smakowe Polaków kreowane były nie tylko przez kucharskie osobowości, lecz także wskutek rosnącego zainteresowania ziołami i przyprawami kolonialnymi. Praktyka potwierdzała, że obok ...

Konfitura różana z Końskowoli

Historia wytwarzania konfitury z płatków róży związana jest z Końskowolą, której to mieszkańcy od wielu pokoleń uprawiają róże zarówno dekoracyjne, jak i smakowe. Najczęściej na tych terenach uprawian...

Jabłka kraśnickie

Jabłoń jest typową rośliną klimatu umiarkowanego, a w Polsce najpowszechniej uprawianym drzewem. W powiecie kraśnickim już w połowie XIX wieku przy folwarkach w Moniakach i Wierzbicy istniały duże sad...

Konfitura poziomkowa

„Konfitur są to całe owoce, zawieszone w klarownym, mocno słodzonym syropie. Zabiegi stosowane przy konfiturach mają na celu: 1) nasycenie owoców cukrem, 2) zachowanie kształtu, aromatu i zabarwienia ...

Konfitura z owoców róży

Gmina Końskowola w województwie lubelskim, zwana zagłębiem szkółkarskim, słynie z produkcji róż, przez co nazywana jest też Różaną Krainą. Początki szkółkarskiej działalności przypisuje się księżnej I...

Truskawka z gminy Puławy

Pierwsze wzmianki dotyczące uprawy truskawek na obszarze Gminy Puławy dotyczą początków XX w. We wspomnieniach mieszkańców gminy można odnaleźć informacje o pierwszych plantacjach zakładanych jeszcze ...

Ćwikła z Werbkowic

Gmina Werbkowice położona jest w północno-zachodniej części Kotliny Hrubieszowskiej i jest w przeważającej części gminą typowo rolniczą. Dzięki bardzo dobrym glebom rozwinęła się produkcja roślinna, w...

Dżem żurawinowy biłgorajski

Żurawina to krzewinka, która występuje w podmokłych lasach, a jej owoce przybierają formę kulistych, czerwonych o kwaśnym smaku jagód. Popularność owoców żurawiny na terenie Ziemi Biłgorajskiej potwie...

Szparagi z Janiszowa

Uprawa szparagów w rejonie Janiszowa sięga lat przedwojennych. Na tym terenie są idealne piaszczyste grunty do ich uprawy. Nie bez przyczyny szparagi często określane są jako „złoto piaszczystych gleb...

Racuchy turowskie

Turów jest rozległą miejscowością, położoną w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Swoją nazwę otrzymała od dzikich turów, które żyły w pobliskich lasach. Od zawsze wieś charakteryzowała się wysokim poziomem...

Zawijaki wygnanowskie

Wygnanka jest miejscowością leżącą w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Jej nazwa pochodzi z XV wieku i wiąże się z historią powstania miasta Międzyrzec Podlaski. Miasto to, należące niegdyś do Litwy, było...

Pączki żakowolskie z powidłami z antonówek

Żakowola Radzyńska jest to wieś położona w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Powstała ona w drugiej połowie XIX wieku, w okresie realizacji dekretu uwłaszczeniowego z 1864 roku. Głównym źródłem utrzymania...

Chleb ludwiński

Tradycja pieczenia chleba ludwińskiego sięga lat 60-tych i jest kontynuowana do dzisiaj. Sposób jego wypieku nawiązuje do tradycji wsi Ludwin i jej okolic. Dawniej chleb był pieczony przez gospodynie ...

Chleb ludwiński żytni

Ludność zamieszkująca tereny gminy Ludwin od wielu pokoleń zajmowała się hodowlą bydła i uprawą zbóż – żyta i owsa. W pobliskich miejscowościach Dratów i Dąbrowa usytuowane były wiatraki, w których pr...

Piernik lubelski

Najstarsze wzmianki na temat pierników pochodzą z XIV wieku. Nazwa piernik oznacza „pierny”, czyli korzenny i związana jest ze stosowaniem przypraw, które w dawnych czasach stanowiły istotny składnik ...

Rudnicki pieróg jaglany

Według słownika etymologicznego języka polskiego Aleksandra Brücknera pieróg to jedyna pozostałość z prasłowiańskiego słowa pir, oznaczającego biesiadę oraz bardziej specyficznie nazwę ciasta obrzędow...

Gryczok godziszowski

Gmina Godziszów, a szczególnie miejscowość Godziszów, są tradycyjnie związane z uprawą gryki, produkcją kaszy i wyrobów z kaszy gryczanej. Tatarka – jak potocznie nazywa się tutaj grykę – uprawiana je...

Gryczak janowski

W Polsce jeszcze na przełomie XIX i XX wieku kasze były podstawowym pożywieniem. Stanowiły dodatek do sosów, mleka, mięsa. Zanim ziemniaki rozpowszechniły się na terenie Ziemi Janowskiej, jak i całej ...

Cebularz lubelski

Cebularz to jeden z najbardziej popularnych produktów tradycyjnych w województwie lubelskim. Tradycje lubelskiego piekarstwa sięgają okresu średniowiecza, a pierwsze wzmianki o cebularzu i przekazywan...

Kodeński chleb razowy żytni

Tradycja wypieku tego chleba sięga szesnastego stulecia, kiedy to pan na włościach Jan Sapieha wziął w swe posiadanie dobra kodeńskie, słynące z młynarstwa i zbóż wszelakich. Władysław Jagiełło zostaw...

Pieróg gryczany

W dawniejszych czasach niemal w każdym gospodarstwie w regionie uprawiano grykę, z której we własnym zakresie można było uzyskać kaszę używaną na pierogi pieczone w piecu, pierożki gotowane oraz kaszę...

Racuchy z makiem

Racuchy z makiem są wytwarzane w Kąkolewnicy od czasów II wojny światowej. Dobre gleby znajdujące się na tym obszarze od lat pozwalały na urodzajne zbiory pszenicy i powszechne stosowanie mąki pszenne...

Marchwiaki z makiem

Kąkolewnica od dawnych czasów – co najmniej od początku XX wieku – była znana z wyrobu pierogów. Na tym terenie gleby były dobrej jakości, co umożliwiało zasiewanie dużej ilości pszenicy. Kąkolewnica ...

Sękacz podlaski

Tradycja wypieku tych królewskich ciast wywodzi się od czasów Królowej Bony, która to sprowadziła do Polski wiele owoców i warzyw oraz potraw. Później spotykane są adnotacje z czasów dobrej prosperity...

Pieróg (Piróg) Biłgorajski dawniej zwany „krupniakiem”

Najwięcej informacji odnośnie tradycji wypieku pieroga biłgorajskiego możemy znaleźć w pracy laureatki Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu POZNAJEMY OJCOWIZNĘ – Agaty Sarzyńskiej (obecnie uczennicy...

Piernik żydowski

Piernik żydowski to ciemno brązowe ciasto z bakaliami o silnym, orientalnym zapachu pochodzące z okolic Włodawy z okresu międzywojennego (1918-1939), kiedy to społeczność żydowska stanowiła ponad 60% ...

Chleb żytni wygnanowski

Nazwa chleba pochodzi od nazwy miejscowości, w której wypiekany był w latach międzywojennych, tj. Wygnanowice. Wypiekano go zarówno w domach rodzin chłopskich jak i szlacheckich. Zazwyczaj pieczono go...

Wafle tortowe suche

Wafle tortowe wytwarzane na terenie województwa lubelskiego są cenione przede wszystkim za ich jakość i trwałość, a także za tradycyjny i wyśmienity smak. Tajemnica tej doskonałości tkwi w unikatowych...

Pierniczki ozdobne

Według polskiej tradycji wypiek pierniczków ozdobnych odbywał się we wszystkich domach staropolskich. Pierniki początkowo były bardzo drogie, na które mogli sobie pozwolić jedynie ludzie bogaci. Związ...

Miodownik z Jaszczowa

„Bogactwo kuchni Powiatu Łęczyńskiego ma swoje źródła w bogatej historii tej części Lubelszczyzny. Stolica powiatu Łęczna malowniczo położona w widłach Wieprza i Świnki jest bramą wjazdową na Pojezier...

Paszteciki z grzybami

Paszteciki z grzybami przygotowywane są z naturalnych produktów roślinnych pozyskiwanych z Lubartowa i okolic oraz Ostrowa Lubelskiego. Ciasto francuskie, z którego są pieczone w swoim składzie zawier...

Makowiec lubartowski

Historia makowca lubartowskiego związana jest z okresem po II wojnie światowej, w którym to Lubartów przekształcił się w ośrodek życia gospodarczego, społecznego, kulturalnego i oświatowego. W tym cza...

Całuski pszczelowolskie

Miód w odróżnieniu od cukru, posiada wiele walorów dietetyczno-smakowych, które ujawniają się w wypiekach miodowych i nadają ciastu szczególną trwałość i charakterystyczny smak. Ciasto miodowe, ze wzg...

Chleb wiejski dębowiecki

Chleb w polskiej tradycji postrzegany był jako podstawowy pokarm i kojarzony z początkiem życia oraz dobrobytem. Dlatego zawsze przygotowywany był z surowców najwyższej jakości, czyli dobrego pełnowar...

Chleb wiejski z otrębami

„Ówczesny system wytwarzania zmuszał chłopa do samowystarczalności, tj. zaopatrywania się we własnym zakresie w żywność, okrycie i niezbędny sprzęt gospodarski” (T. Dzikowski, „Historia miejscowości p...

Chleb niedrzwicki

W Polsce chleb cieszył się wielkim szacunkiem. Mówiono, że chleb to w domu włodarz, w pracy przyjaciel, w drodze towarzysz. Bochenek chleba zaczynał zawsze kroić ojciec rodziny, który na początku kreś...

Ciasto staropolskie podhoreckie

Ciasto staropolskie podhoreckie przygotowywane jest od ponad 100 lat przez mieszkańców gminy Werbkowice wsi Podhorce. „(…) niezmiennie kojarzy mi się z Podhorcami, skąd pochodzi i jest częścią histori...

Rogaliki półfrancuskie śmietanowe z masą orzechową i różą

Gmina Końskowola jest tzw. zagłębiem szkółkarskim słynącym z uprawy drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych. Historia szkółkarstwa i produkcji ogrodniczej w Gminie Końskowola sięga początków XIX wiek...

Chleb żytni tradycyjny

Pieczywo żytnie pieczone od pokoleń jest najbardziej charakterystycznym pieczywem dla regionu Lubelszczyzny. Taki właśnie chleb pieczono w domach, szczególnie na wsi, co 2-3 tygodnie. „Chleb ten jest...

Pralina z Lublina

Praliny to wyjątkowe połączenie wysokiej jakości czekolady z kremową masą o różnych smakach lub z bardzo gęstym i wyrazistym nadzieniem owocowym. Jak podają źródła, historia pralin sięga XVII wieku. W...

Szarlotka józefowska

Miejscowość Józefów od 1687 r. była miastem lokacyjnym na prawie magdeburskim. Restrykcje carskie po powstaniu styczniowym doprowadziły w 1864 r. do odebrania praw miejskich. Miasto zdegradowane do ra...

Cebulak żukowski

Żuków to niewielka wieś położona w gminie Krzczonów w województwie lubelskim. Głównym zajęciem mieszkańców była uprawa warzyw, owoców oraz przydomowa hodowla zwierząt. Gospodynie na bazie produktów z ...

Sernik z kartoflami z Jaszczowa

Sernik jest jednym z najpopularniejszych deserów. Pierwsze wzmianki na temat sernika pojawiają się już w starożytnej Grecji i Rzymie. Jego historia sięga więc ponad dwóch tysięcy lat. Na całym świecie...

Ciastka przez maszynkę

Ciastka przez maszynkę wypiekane były już w XIX wieku, niedługo po wynalezieniu maszynki do mięsa. W Perkowicach jak i w okolicznych miejscowościach, na obszarze nazwanym „południowym Podlasiem” upraw...

Baba (babka) drożdżowa z jabłkami

Lubelszczyzna od zawsze była regionem rolniczym, w którym bardzo dużą część stanowiło sadownictwo. W strukturze produkcji owoców w sadach dominowały jabłka. Duża część jabłek była eksportowana, a pozo...

Bułka wiejska

Stara Wieś położona jest w gminie Bychawa w województwie lubelskim. To typowo rolnicza wieś, w której największą część zasiewów stanowią zboża oraz ziemniaki. Na bazie zbóż dawniej jak i obecnie w gos...

Chleb starowiejski

Chleb gryczany

W kuchni regionalnej Lubelszczyzny wyróżnić można potrawy charakterystyczne dla ludzi ubogich oraz potrawy kuchni dworskiej. Potrawy spożywane przez ludzi biednych sporządzane były głównie z mąki i do...

Chleb żytni naturalny

Chleb stanowi najważniejsze pożywienie ludzi i wypiekany jest w wielu regionach kraju. Mimo długiej tradycji na wsi zagościł dopiero w XIX w. W Starej Wsi i okolicy wypiekano różne rodzaje chleba, np....

Korowaj – chleb weselny z Paszenek

Korowaj to chleb weselny przygotowywany przed dniem ślubu panny młodej. Jego metoda produkcji nie zmieniła się na przestrzeni lat, a zwyczaje towarzyszące przy jego wypieku kontynuowane są do dziś w n...

Olej lniany

Olej lniany sprzedawany jest głównie w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Nazywany jest Olejem wigilijnym. Przyrządza się z jego dodatkiem potrawy jak kapusta, śledzie, surówki, smaży ryby, racuchy i in...

Olej rzepakowy

Olej rzepakowy sprzedawany jest głównie w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Nazywany jest Olejem wigilijnym. Przyrządza się z jego dodatkiem potrawy jak kapusta, śledzie, surówki, smaży ryby, racuchy i...

Olej Świąteczny Roztoczański

Pierwsze wzmianki o istnieniu olejarni w Zamościu pojawiają się już w XVII wieku. Przed drugą wojną światową na opisywanym terenie istniały olejarnie w Rachodoszczach, Krynicach i Dzierążni. W okresie...

Olej tarnogrodzki

U schyłku XVIII wieku Tarnogród był miastem o charakterze rolniczym. Już wtedy oprócz tradycyjnych zbóż wysiewano len i konopie. Przed drugą wojną światową rozwijały się olejarnie nie tylko w Tarnogro...

Masło z Opola Lubelskiego

Tradycyjny sposób wyrobu masła do XVIII w. odbywał się głównie metodą domową. Masło ubijano w specjalnych maselnicach zwanych także maślniczkami. Na Lubelszczyźnie maślniczki powszechnie były używane ...

Oleje lniany, rzepakowy, słonecznikowy tłoczone na zimno z Turzych Rogów

Na Lubelszczyźnie, w szczególności w powiecie Łukowskim, szeroko kultywowana jest tradycja tłoczenia oleju. Oleje na tych terenach tłoczone są od wielu lat. Według danych źródłowych w Łukowie funkcjon...

Nadwieprzański miód wielokwiatowy

Najstarsza informacja o miodzie pochodzi z czasów okresu kamiennego. Malowidła na ścianach pieczary Arana w Hiszpanii, pochodzące z tej epoki przedstawiają m.in. człowieka wspinającego się do gniazda ...

Nadwieprzański miód lipowy

Od zarania dziejów naród polski zawsze związany był z rolnictwem, łowiectwem i pszczelarstwem (bartnictwem). W owych czasach miód był jedynym produktem słodkim i naturalnym lekiem na wiele dolegliwośc...

Miód rzepakowy z Roztocza

Rolniczy charakter regionu lubelskiego, zamojskiego oraz części Roztocza i skoncentrowana uprawa rzepaku powodują, że istnieją tutaj dogodne warunki do pozyskiwania przez pasieki pszczele czysto odmia...

Miód gryczany z lubelszczyzny

Zasiewy gryki na niewielką skalę można spotkać na terenie niemal całego kraju. Tradycyjnymi rejonami uprawy gryki są województwa: lubelskie, świętokrzyskie, mazowieckie, podlaskie. Kwitnąca gryka na p...

Miód gryczany godziszowski

Do Polski ziarno gryki dotarło wraz z najazdem Tatarów i osiedleniem się ich na terenach wschodnich. Dlatego spotykamy inną nazwę gryki – tatarka. Rejon miejscowości Godziszów oraz powiatu Janów Lubel...

Miód malinowy

Kto miód malinowy Trzy razy dziennie Po łyżeczce spożywa, Sędziwego wieku dożywa Malina znana jest od bardzo dawna – początkowo jako roślina dziko rosnąca, później ogrodowa, a od mniej więcej 40...

Miód fasolowy odmianowy z nektaru kwiatów fasoli tyczkowej "Piękny Jaś"

Pasieka istnieje od ponad 28 lat. Początkowo, jako pasieka stacjonarna, pozyskiwała miód wielokwiatowy, gdyż różnorodność okolicznych upraw rolnych (w tym fasoli tycznej „Piękny Jaś”) nie pozwalały na...

Nałęczowski miód wielokwiatowy

Nałęczów to miejscowość położona w północno-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, zwanej Płaskowyżem Nałęczowskim o charakterze uzdrowiskowo-rolniczym. Rolnictwo prowadzone jest w gospodarstwach o śred...

Pyzy polskowolskie z mięsem

Polskowola to wieś położona w gminie Kąkolewnica Wschodnia. W przeszłości zamieszkiwali ją Rusini, dlatego też do roku 1919 jej nazwa brzmiała Ruskowola. Jak wspominają mieszkańcy Polskowoli, ich miej...

Pierogi turowskie z soczewicą

Miejscowość Turów należy do gminy Kąkolewnica Wschodnia. Już od dawnych czasów, co najmniej od początków XX wieku, gmina Kąkolewnica znana była z wyrobu przeróżnych dań mącznych, zwanych tutaj pieroga...

Pierogi żakowolskie ze smażonymi ziemniakami

Ziemniaki są jedną z najczęściej uprawianych roślin we wsi Żakowola Stara. W latach 60. i 70. ubiegłego wieku zajmowały w strukturze zasiewów 60-70% gruntów ornych. Ziemniaki spożywano niemal codzienn...

Pierogi zosinowskie z jagodami

Miejscowość Zosinowo należy do gminy Kąkolewnica Wschodnia. Już od XX wieku gmina ta znana była z wyrobu przeróżnych dań mącznych zwanych pierogami. Przepisy na pierogi przekazywane były z pokolenia n...

Tertuny brzozowickie z soczewicą

Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej Brzozowicy Dużej datuje się na XIII wiek. Gospodarstwa na tym terenie były bardzo małe, a gleby słabej jakości. Uprawiano głównie żyto, ziemniaki i soczewicę...

Pierogi lipniackie z kapustą i grzybami

Miejscowość Lipniaki należy do gminy Kąkolewnica Wschodnia. Jej nazwa pochodzi od drzew – lip, które tu rosły. Już od dawnych czasów, co najmniej od początków XX wieku, gmina Kąkolewnica znana była z ...

Parowańce brzozowickie z kapustą i grzybami

Brzozowica Mała to wieś leżąca w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Od początków XX wieku, gmina Kąkolewnica znana była z wyrobu przeróżnych dań mącznych, zwanych pierogami. Przepisy na pierogi przekazywan...

Parowańce żakowolskie z soczewicą

Żakowola Poprzeczna położona jest w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Już od dawnych czasów, co najmniej od początków XX wieku, gmina ta znana była z wyrobu przeróżnych dań mącznych, zwanych pierogami. Ka...

Pierogi olszewnickie z kaszą gryczaną

Olszewnica jest najstarszą miejscowością w gminie Kąkolewnica Wschodnia. Jej powstanie datuje się na około XIV-XV wiek. Od dawnych czasów, co najmniej od początków XX wieku, gmina Kąkolewnica znana by...

Kulebiak generałowej Kickiej

Kulebiak generałowej Kickiej jest to tradycyjny wyrób pochodzący z centralnej części Lubelszczyzny. Pomimo słowiańskiego pochodzenia kulebiaka, jego nazwa została najprawdopodobniej zaczerpnięta od sł...

Zawijas nasutowski

Położona na południowym krańcu powiatu lubartowskiego wieś Nasutów jest jedną z tych wsi, których życie i rozwój związane były najpierw ze „stołem biskupich dziesięcin”, a później z egzystencją różnyc...

Pierogi nowodworskie

Powszechne przekonanie – zarówno wśród Polaków, jak i cudzoziemców – że pierogi to typowe danie kuchni staropolskiej, nie jest do końca prawdą. Ojczyzną pierogów są bowiem Chiny. Z Chin pomysł gotowan...

Parowańce z serem

Kąkolewnica od dawnych czasów – co najmniej od początków XX wieku – była znana z wyrobu pierogów. Na tym terenie gleby były dobrej jakości, co umożliwiało zasiewanie dużej ilości pszenicy. Kąkolewnica...

Parowańce z kaszą jaglaną

Kąkolewnica była znana z wyrobu pierogów już na początku XX wieku. Gleby na tym terenie były dobre jakościowo, co umożliwiało zasiewanie dużej ilości pszenicy. Mieszkańcy sąsiednich miejscowości uważa...

Lubelski forszmak

Lubelszczyzna posiada niepowtarzalne walory przyrodnicze i historyczne. Niewątpliwie o walorach Lubelszczyzny świadczy bogato zakorzeniona tradycja kulinarna i gościnność. Georges Duhamel powiedział: ...

Zupa cebulowa z Goraja

Pierwsze wzmianki o miejscowości Goraj położonej na Lubelszczyźnie pojawiły się już w 1377 roku, kiedy to z nadania króla Ludwika Węgierskiego ziemie te zajął Dymitr z Klecia, później nazywany Dymitre...

Paszteciki niedrzwickie z kapustą i pieczarkami

Paszteciki niedrzwickie wytwarzane są z ciasta drożdżowego nadziewanego specjalnie przygotowanym farszem. „Charakterystyczne w nich jest przede wszystkim słodkawe ciasto podkreślone makiem i pikantny ...

Woleńskie kartoflaki

Wola Osowińska to wieś położona na skraju Pradoliny Wieprza i Wysoczyzny Łukowskiej, gdzie można zauważyć kulturowe skrzyżowanie wielu kultur – Południowego Podlasia, Małego Mazowsza i Lubelszczyzny. ...

Zupa chłopska fajsławicka

Zupa chłopska przygotowywana jest na terenie gminy Fajsławice od XIX wieku. Jej receptura powstała na bazie istniejącej już na terenie Lubelszczyzny zupy zwanej zacierką. Poprzez urozmaicenie przez go...

Werbkowickie placki z soczewicy

Przed wybuchem II wojny światowej i tuż po, soczewica była powszechnie uprawiana w każdym gospodarstwie na terenie gminy Werbkowice. Wykorzystywana była do przygotowywania różnych dań, jednakże najpop...

Karczmiskie pierogi z bobru (bobu)

Miejscowość Karczmiska położona jest w południowo-zachodniej części województwa lubelskiego, w powiecie Opole Lubelskie. Nazwa miejscowości Karczmiska pochodzi prawdopodobnie od dużego zagęszczenia ka...

Jabłczanka z Fajsławic

Różnorodność odmian jabłoni i różne terminy zbioru owoców powodowały, że jabłka były obecne w kuchni już od lipca do późnej jesieni, a nawet zimy przy odpowiednim przechowywaniu, czy wcześniejszej obr...

Pierogi z czerwoną fasolą

Pierogi z czerwoną fasolą od dawna tradycyjnie pojawiają się na lubelskich stołach. Trudno określić, kiedy pierwszy raz zostały przygotowane, jak również trudno znaleźć spisany przepis, gdyż jest bard...

Kapusta z grochem i śmietaną z Gorzkowa

Powiadano: „kiedy tylko jest groch w chałupie i kapusta w kłodzie (beczce), to bieda nie dobodzie, boć kapusta to nasza gospodyni, a groch to gospodarz” (B. Ogrodowska, „Tradycje polskiego stołu”). Od...

Karp w śmietanie po poniatowsku

W województwie lubelskim w okolicach Poniatowej i Opola Lubelskiego, ze względu na licznie występujące tu stawy, od wielu wieków była tradycja hodowli karpia. W XIX wieku oraz na początku wieku XX (pr...

Chodelskie gołąbki z kiszonej kapusty

Gołąbki z kiszonej kapusty były jedną z reprezentacyjnych potraw ziemi chodelskiej. Przygotowanie ich na tych terenach było związane z dużą dostępnością kapusty, która rosła w niemal każdym przydomowy...

Zupa z karpia

„Karp, Cyprinus carpio – jedna z najbardziej cennych ryb hodowlanych w stawach. Mięso żółtaworóżowe, smaczne, delikatne, tłuste, nie należy do lekko strawnych” (M. E. Halbański, „Leksykon sztuki kulin...

Kaczka po zamojsku

Kaczka po zamojsku to potrawa wywodząca się z okolic Zamościa, którego tereny dawniej znane były z hodowli drobiu, a zwłaszcza kaczek. Tradycja przygotowania tej potrawy wywodzi się z połączenia kultu...

Kisiel z owsa (owsiany)

Gmina Kodeń położona jest we wschodniej części powiatu bialskiego na terenie województwa lubelskiego. Dużą część obszaru stanowią użytki rolne. Ze względu na słabą jakość gleb mieszkańcy uprawiali głó...

Golasy izbickie

Gmina Izbica to typowo rolnicza gmina, gdzie uboga społeczność wiejska przy przygotowywaniu codziennego pożywienia wykorzystywała wszystkie surowce dostępne na tzw. przednówku. Z warzyw i owoców dostę...

Żur żukowski

Żuków to niewielka wieś położona w gminie Krzczonów w województwie lubelskim. Większość gminy zajmują użytki rolne, zaś pozostałą lasy objęte ochroną ze względu na występowanie rzadkich roślin i drzew...

Flaki piaseckie

Miasto Piaski położone jest w centralnej części powiatu świdnickiego. Leży w widłach rzeki Giełczwi i Sierotki, które otaczają miasto z trzech stron (zachodniej, północnej i wschodniej). Piaski należą...

Słodkowska kapusta z grzybami

Słodków to malowniczo położona wieś w powiecie kraśnickim, na Zachodnim Roztoczu województwa lubelskiego. Bogate w składniki mineralne gleby, przeważające na tym terenie, stworzyły doskonałe warunki d...

Kluski gryczane

Kierzkówka to mała wieś w powiecie lubartowskim, położona na Wysoczyźnie Lubartowskiej, w północnej części województwa lubelskiego. Na tych terenach ze względu na niską jakość gleb, od lat najlepiej w...

Parowańce skromowskie z serem

Wieś Wola Skromowska jest sołectwem najbardziej wysuniętym na północ w gminie Firlej, powiecie lubartowskim, województwie lubelskim. Gleby są mało zasobne w składniki pokarmowe, doskonałe do uprawy pr...

Pierogi skromowskie z kaszą jaglaną, serem i miętą

Wieś Wola Skromowska jest sołectwem najbardziej wysuniętym na północ w gminie Firlej, powiecie lubartowskim, województwie lubelskim. Tereny te posiadają zarówno mało zasobne w składniki pokarmowe gleb...

Podcos

Podcos to potrawa, której przepis przekazywany jest z pokolenia na pokolenie w Woli Osowińskiej położonej na skraju Pradoliny Wieprza i Wysoczyzny Łukowskiej. Jest łatwa w przygotowaniu, przez co częs...

Pierogi z bobem i mięsem z Dobryniowa

Pierogi mają w Polsce wielowiekową tradycję, a ich różnorodność uzależniona jest od regionu, w którym są przygotowywane. Można wyróżnić pierogi z mięsem, z serem, z nadzieniem z owoców bądź z kapustą ...

Zawijoki janowickie

Mieszkańców gminy Janowiec od dawien cechuje gospodarność oraz wykorzystywanie dostępnych płodów rolnych do przygotowywania przeróżnych potraw w zależności od pór roku oraz sytuacji materialnej. Do dn...

Kulebiak z Perkowic

Jak podają źródła dawnej literatury kulinarnej, kulebiak to potrawa kuchni kresowej, która wywodzi się z Rosji. Z uwagi na przygraniczne położenie powiatu bialskiego, we wsi Perkowice, podobnie jak i ...

Kwas chlebowy sapieżyński kodeński

Tradycja wyrobu kwasu chlebowego łączy się ściśle z przybyciem rodu Sapiehów na tereny Kodnia, kiedy to Jan Sapieha bierze w posiadanie dobra kodeńskie słynące z młynarstwa: „Władysław Jagiełło zostaw...

Janowska nalewka miodowa

Wzmianki historyczne o hodowli pszczół i produkcji trunków w janowskiem odnajdujemy w książce Zbigniewa Jerzego Hirszy Położenie Chłopów w kluczu janowskim, 1962 r. (s. 43, 45, 46, 65): Innym zajęciem...

Żurawinówka momocka

Żurawina niegdyś rosła powszechnie na terenach bagiennych i torfowiskach w lasach Europy Północnej i Wschodniej. Na skutek osuszania torfowisk i bagien już coraz rzadziej występuje w tych regionach Eu...

Witaminy Eremity – syrop z czarnego bzu

Gdy mówi się o początkach stosowania przez człowieka roślin w celach leczniczych, przeważnie pada stwierdzenie, że własności lecznicze roślin znane były już w starożytności. Dla potwierdzenia tego pod...

Nektar świętego Eugeniusza – miód ziołowy

Tradycja wyrobu nektaru św. Eugeniusza sięga początków przybycia Misjonarzy Oblatów do Kodnia i związana jest ściśle z tym miejscem. Od dawnych wieków zakonnicy wykorzystywali zioła i dary natury w ce...

Naleweczka gruszkówka z Kraśnika

Słowo „nalewka” powstało w I Rzeczypospolitej i istnieje w języku polskim, rosyjskim, czeskim, ukraińskim, białoruskim, litewskim, estońskim i rumuńskim. Próżno szukać tego słowa we Francji, Wielkiej ...

Nalewka poziomkowa leśna z Kraśnika

Grzaniec Marcina z Urzędowa

Grzaniec Marcina z Urzędowa pochodzi z XVI wieku, kiedy to żył Marcin z Urzędowa – lekarz, zielarz, autor wydanego w 1595 r. Herbarza Polskiego – najwybitniejszego ze średniowiecznych herbarzy, uważan...

Malinóweczka

Nalewki to typowo polska, tradycyjna specjalność. Pierwsze informacje o sposobach ich przygotowywania sięgają XVIII wieku. Od dawna wytwarzano je na dworach magnackich oraz w domach mieszczan. Do wytw...

Miód Pitny Półtorak

Dzięki rozwojowi i udoskonalaniu metod produkcji na przestrzeni wieków polskie miody pitne charakteryzują się dużą różnorodnością. Historia produkcji miodów pitnych sięga początków państwowości polski...

Miód Pitny Trójniak

Produkcja miodów pitnych w Polsce charakteryzuje się ponad tysiącletnią tradycją i dużą różnorodnością. Historia ich produkcji sięga początków państwowości polskiej. W 966 roku w zapisach hiszpańskieg...

Miód Pitny Czwórniak

Ponad tysiącletnia tradycja produkcji miodów pitnych w Polsce przyczyniła się do dużego ich zróżnicowania. Rozwój i udoskonalanie produkcji pozwoliły na wykształcenie wielu rodzajów miodów pitnych. Ju...

Miód Pitny Dwójniak

Produkcja miodów pitnych w Polsce charakteryzuje się ponad tysiącletnią tradycją, co pozwoliło na wytworzenie dużej ich różnorodności. Historia produkcji miodów pitnych sięga początków państwowości po...

Kordiał żurawinowy kraśnicki

Kordiał żurawinowy kraśnicki to mocny, szlachetny trunek, a także lek wzmacniający serce, dodający wigoru i wzmacniający odporność psychiczną. Nazwa pochodzi od łac. Cordialis-serce. Kordiał to pierwo...

Maliniak kraśnicki - wódka malinówka

W powiecie kraśnickim położonym w zachodniej części województwa lubelskiego od wielu lat dominuje uprawa malin. Obecnie stanowi ona już ponad 50% produkcji krajowej, a powiat zyskał miano „krajowego z...

Nalewka ziemiańska

Nalewka ziemiańska to napój spirytusowy wytwarzany zgodnie z wieloletnią rodzinną recepturą. Przepis na jej przygotowanie przekazywany jest z pokolenia na pokolenie i przechowywany w zbiorach rodzinny...

Sok z maliny kraśnickiej

Sok z maliny kraśnickiej wytwarzany jest z owoców malin dojrzewających na lessowych stokach Wzniesień Urzędowskich. Glebowe warunki uprawy, wieloletnia tradycja, doświadczenie i wyspecjalizowana techn...

Oranżada z Kąkolewnicy

Oranżada w Kąkolewnicy produkowana jest od 1957 roku początkowo pod nazwą Lemoniada. Dawniej zaopatrywała się w nią w dużej mierze ludność mieszkająca w województwie lubelskim. Z czasem jej smak docen...

Krupnik pszczelowolski

Napój alkoholowy z miodem wywodzi swój rodowód z kuchni staropolskiej, a dokładnie z kuchni dworów i dworków. Ze względu na swoje walory smakowe szybko rozpowszechnił się na całych kresach wschodnich ...

Warzonka kryształówka

Początki osadnictwa we wsi Werbkowice datuje się na rok 1394, jednak znaczący rozwój wsi rozpoczął się dopiero w XIX w. Związane to było z funkcjonowaniem gorzelni produkcyjnej w 1896 roku. Ostateczni...

Nalewka z płatków róży

Gmina Końskowola jest tzw. „zagłębiem szkółkarskim” słynącym z uprawy drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych. Kwiatowe pola róż, zarówno tych dekoracyjnych, jak i smakowych zajmują wiele hektarów. H...

Kraśnickie domowe wino owocowe

Z definicji wino owocowe to napój winiarski wytwarzany na bazie owoców innych niż winogrona. Tradycja wytwarzania win owocowych w Polsce sięga XIII wieku. Technologia wyrobu win owocowych zasadniczo ...

Żurawinówka biłgorajska

Żurawina to krzewinka, która występuje na podmokłych bagnistych połaciach lasów w okolicach Biłgoraja. Owoc żurawiny to kulista, krwistoczerwona, soczysta i bardzo kwaśna jagoda. Owoce dojrzewają późn...

Jabłkówka z Mikołajówki

W Mikołajówce uprawiano jabłonie już w XIX w. „Do roku 1939 tylko Mikołajówka, Białowoda i Wandalin posiadały większe sady (…). W ówczesnych sadach przeważały następujące odmiany jabłoni: antonówka, g...

Nadwiślański sok jabłkowy

Powiśle to obszar położony wzdłuż Wisły pomiędzy dwoma królewskimi miastami Sandomierzem i Kazimierzem Dolnym. Historia upraw sadowniczych w tym rejonie sięga XIX wieku. Oskar Kolberg w swoim dziele p...

Syrop z płatków róży

Gmina Końskowola leży w zachodniej części województwa lubelskiego w dorzeczu rzeki Kurówki. Jest to zagłębie szkółkarskie Lubelszczyzny, szczególnie słynące z produkcji sadzonek róż – stąd nazwa „Róża...

Syrop z owoców róży

Końskowola to gmina w województwie lubelskim słynąca z produkcji róż, skąd wzięła swoją potoczną nazwę „Różana Kraina”. Bogata tradycja szkółkarstwa ziemi końskowolskiej, a przede wszystkim produkcja ...

Napój żniwny z rabarbaru i mięty

Wieś Perkowice położona jest w gminie Biała Podlaska i posiada typowo rolniczy charakter. Rolnictwo na tym terenie jest rozdrobnione i dominują małe gospodarstwa rolne. Duża liczba rolników zajmuje si...

Herbatka księcia Sapiehy

W dawnych czasach człowiek nieprzerwanie obcował z przyrodą. Przystosowując się do panujących warunków nauczył się wykorzystywać dostępne mu źródła pokarmu, pochodzące z natury. Na okolicznych polach,...

Makaron jajeczny z Ludwina

„Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku codzienne pożywienie mieszkańców wsi lubelskich było mało urozmaicone. W jadłospisie dominowały potrawy mączne oraz przyrządzane z ziemniaków, kapusty, kaszy jęczm...

Chmiel krasnostawski

Właściwości smakowe chmielu znane były już w starożytności. Historyk i pisarz rzymski Pliniusz Starszy żyjący w latach 23-79 n.e., zajmujący się botaniką, rolnictwem, ogrodnictwem, zachwalał Rzymianom...